Diyarbakır’da nesli tükenme tehlikesi altında olan ‘Türk semenderi’ görüldü

Diyarbakır’da nesli tükenme tehlikesi altında olan ‘Türk semenderi’ görüldüDÄ°YARBAKIR – Nesli tükenme tehlikesi altında olan benekli semender Diyarbakır’da köylüler tarafından bulundu. Türkiye’de sayılı bölgelerde yaÅŸayan benekli semenderler Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde bulundu.Dicle Ãœniversitesi Zooloji Anabilim Dalı BaÅŸkanı Prof. Dr. Ali Satar, Kulp ilçesinde köylüler tarafından görülen ve nesli tükenme tehlikesi altında olan ‘Türk Semenderi’ veya ‘Lekeli Semenderi’ diye adlandırılan Salamandra infraimmaculata’nın dünyadaki yayılış alanın Ä°ran, Irak, Ä°srail, Lübnan, Suriye ve Türkiye olduÄŸunu bildirdi. Lekeli semenderin, Uluslararası DoÄŸayı Koruma BirliÄŸi (International Union for the Conservation of Nature – IUCN), kımızı listesinde durumu tehdit altına girebilir kategoride olduÄŸunu belirten Prof. Dr. Satar, ‘Ãœlkemizin DoÄŸu Akdeniz, DoÄŸu Anadolu ve GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesinde yaÅŸayan Türk Semenderine normal mevsim ÅŸartlarında Åžubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Ekim, Kasım aylarında rastlanırlar. Vücutları oldukça kalın, parlak siyah zemin rengi üzerinde, dağınık veya ÅŸerit halinde sarı, bazen portakal sarısı lekeler bulunur. Karın tarafı siyahımsı gri, bazen küçük sarı lekelidir. Bu lekelerin ÅŸekil ve büyüklükleri farklıdır. Kuyruk uzunluÄŸu daima ‘BaÅŸ+Gövde’ kısmından daha kısa ve kuyruk, enine kesitte yuvarlaktır. Tepe ve daÄŸlık yerlerde, nemli aÄŸaç ve ormanlık habitatlarda yaÅŸarlar. Islak toprak ve taÅŸlar altında, aÄŸaç kabukları altında gizlenirler. Gündüzleri gizlenip gece aktiftirler. Sadece yaÄŸmurdan sonra gündüzleri görülebilirler. Besinlerini yumuÅŸak vücutlu böcekler oluÅŸturur. Lekeli semenderler yumurtalarını sığ ve soÄŸuk suların içerisine bırakır döllenmiÅŸ yumurtalar yaklaşık 10 aylık sürede geliÅŸir, baÅŸkalaşımını tamamlayan larvalar suyu terk eder. Kertenkele zannedilen Lekeli Semender esasında bir kuyruklu kurbaÄŸa türüdür. Ä°nsanlara bir zararı yoktur. Aşırı yavaÅŸ hareketlerinden dolayı birçok kuÅŸ ve yırtıcıya yem olurlar. Uluslararası DoÄŸa Koruma Örgütü tarafından NT (Near Threatened= Tehlike altına girebilir) kategorisinde bulunan bir Türk Semenderinin yakın gelecekte neslinin tehlike altına girebileceÄŸi belirtiliyor’ dedi.’Anadolu’da bilinen 3 alt türü vardır’Vücut oldukça kalın, parlak siyah zemin rengi üzerinde, dağınık veya ÅŸerit halinde sarı, bazen portakal sarısı, ender olarak da kırmızı lekeler bulunduÄŸunu kaydeden Prof. Dr. Satar, ‘Bu lekelerin ÅŸekil ve büyüklükleri farklıdır. Kuyruk uzunluÄŸu daima ‘BaÅŸ+Gövde’ kısmından daha kısa ve kuyruk, enine kesitte yuvarlaktır. Ventral taraf siyahımsı gri, bazen lekelidir. Areali; esas olarak Anadolu’dur. DoÄŸu Akdeniz ve DoÄŸu Anadolu’dan bilinir. Ayrıca güneyde Lübnan daÄŸları istikametinde levanten bölgede Ä°srail’e ve DoÄŸuda K. Ä°ran’a kadar uzanır. Bu geniÅŸ yayılış sahası içinde birçok alt türlere ayrılır. Tepe ve daÄŸlık yerlerde, nemli aÄŸaç ve ormanlık yerlerde yaÅŸarlar. Islak toprak ve taÅŸlar altında, aÄŸaç kabukları altında gizlenirler. Bunların biotoplarında derin olmayan suların bulunması, yumurta bırakması için gereklidir. Gündüzleri gizlenip gece aktiftirler. Besinlerini yumuÅŸak vücutlu böcekler ve özellikle toprak solucanı teÅŸkil eder. Ãœreme zamanı erkek koku duyusu yardımı ile diÅŸisini bulur. Bunlarda eÅŸlerine kur yapma (court ship) mevcuttur. Kopulasyon organı bulunmadığından, ampleksus (kucaklaÅŸma) ÅŸeklindedir: ErkeÄŸin diÅŸiyi kavraması ÅŸeklinde olur. Erkek diÅŸinin altına girerek ön bacakları ile diÅŸiyi yakalar ve bir müddet sırtında taşır. Ampleksus sonunda erkek spermatoforu zemine bırakır ve diÅŸi bu sperma paketini kloak yolu ile içeri alır. Spermler diÅŸinin kloakından spermatekalara yerleÅŸir. Döllenme dahilidir ve döllenmiÅŸ yumurtalar yaklaşık 10 aylık sürede geliÅŸirler. Sonuçta diÅŸi larvalarını yakındaki derin olmayan suya bırakır. Bu nedenle türün ‘Larvipar üreme’ (ovovivipari) gösterdiÄŸi kabul edilir. Anadolu’da bilinen 3 alt türü vardır. S.i. orientalis: Sırtta oldukça iri sarı lekeler mevcuttur. Ventrali lekesizdir. Erzincan, Bitlis, Adana; NiÄŸde, K. MaraÅŸ ve Mersin illerinde, S.s. infraimmaculata: Sırttaki lekeler orientalis’e göre nispeten küçüktür. Vücudun alt ve yanları lekesizdir. Osmaniye ve Hatay illerinde, S.s. semenovi: Sırttaki lekler çok sayıda ve boyutça diÄŸer alt türlere göre küçüktür. Lekeleri ayrıca tırtıklı ve ortası siyah olacak ÅŸekilde, yıldızsın görünümler de verir. Ventralinde çok küçük, dağınık, belirsiz sarı lekeler mevcuttur. DoÄŸu Anadolu’da dağılış gösterir. Ãœlkemize önceden Ege’den kaydı verilen Salamandra örneklerinin taksonomik durumu açık deÄŸildir. Salamandra slamandra olabilecekleri düşünülse de, müze materyali kaydı haricinde aktüel bir kayıt yoktur ve bu kayıtlar da çok eskidir. O nedenle Türkiye Herpetofaunası listesinden silinmiÅŸtir’ ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Bir önceki yazımız olan Erzurum ve Erzincan'da sokağa çıkma kısıtlamasında sokak hayvanları unutulmadı başlıklı makalemizde Erzincan, Erzurum ve Güncel hakkında bilgiler verilmektedir.